Lắp điện năng lượng mặt trời có bị phạt không? Những trường hợp cần xin phép và quy định mới nhất 2025

Trong vài năm gần đây, nhiều hộ gia đình và doanh nghiệp quan tâm đến việc lắp đặt hệ thống điện mặt trời để giảm chi phí tiền điện. Tuy nhiên, không ít người vẫn băn khoăn: lắp điện năng lượng mặt trời có bị phạt không, có cần xin phép hay sẽ bị xử lý nếu hòa lưới trái quy định? Những lo ngại này bắt nguồn từ thông tin chưa rõ ràng và một số tin đồn trên mạng.

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu đúng quy định mới nhất năm 2025, chỉ ra các trường hợp không bị phạt, khi nào cần xin phép điện lực và những rủi ro có thể gặp nếu làm sai thủ tục.

Lo ngại về thủ tục, giấy phép, quy định chưa rõ ràng

Lo ngại về thủ tục, giấy phép và quy định chưa rõ ràng

Nhiều hộ gia đình khi tìm hiểu về điện mặt trời thường nghe thông tin như “phải xin phép”, “không được hòa lưới”, “bị xử phạt”… Điều này gây tâm lý lo lắng. Thực tế:

• Hệ thống điện mặt trời áp mái tự dùng: được phép lắp đặt mà không cần giấy phép, chỉ cần thông báo tới EVN.
• Hệ thống có hòa lưới, phát dư bán lại: chỉ cần thông báo và đăng ký đấu nối với điện lực
• Điều kiện quan trọng: thi công đúng tiêu chuẩn, tuân thủ quy định an toàn điện.

Nỗi lo chủ yếu đến từ thiếu cập nhật quy định. Với hệ áp mái dân dụng, tự sử dụng toàn bộ và thực hiện thông báo/đấu nối đúng mẫu theo yêu cầu địa phương, bạn sẽ không bị phạt.

Một số tin đồn khiến người dân hoang mang

Bên cạnh sự thiếu rõ ràng về thủ tục, nhiều tin đồn cũng khiến người dân lo lắng:

• “Lắp điện mặt trời là vi phạm”: Sai. Lắp trên mái hợp pháp, đúng tiêu chuẩn kỹ thuật và thực hiện đúng thủ tục (nếu có đấu nối/bán dư) là không vi phạm.
• “Chỉ doanh nghiệp mới được lắp”: Sai. Hộ gia đình được khuyến khích tự sản xuất - tự dùng.
• “Phải nộp thuế hoặc đăng ký kinh doanh”: Chỉ đặt ra khi có doanh thu bán điện và theo hướng dẫn của cơ quan thuế; hệ tự dùng không phát sinh nghĩa vụ này.

Nhìn chung, hầu hết các tin đồn đều thiếu căn cứ, và nguyên nhân chính dẫn đến rủi ro chỉ là do thi công không đạt chuẩn hoặc hòa lưới mà không đăng ký đúng quy định.

Nhiều tin đồn thiếu căn cứ về điện mặt trời khiến người dân lo ngại

Thực tế: Lắp điện mặt trời không bị phạt nếu làm đúng

Lắp đặt phục vụ mục đích sử dụng nội bộ thì không cần xin phép

Nếu bạn đang băn khoăn lắp điện mặt trời có phải xin phép không, với hệ thống tự dùng nội bộ câu trả lời là không.

• Theo hướng dẫn của EVN và Bộ Công Thương, hệ hòa lưới “không phát ngược” (không bán điện dư) không phải xin cấp phép hoạt động điện lực.
• Thông tư 16/2020/TT-BCT quy định hệ điện mặt trời mái nhà ≤1 MWp, đấu nối ≤35kV, phục vụ nội bộ hoặc bán phần dư theo thỏa thuận, không cần giấy phép điện lực.
• Luật Điện lực (sửa đổi 2012) khẳng định Nhà nước khuyến khích nguồn phân tán sử dụng năng lượng tái tạo, tức cho phép người dân/doanh nghiệp tự sản xuất - tự dùng.
• Không có quy định xử phạt đối với hệ thống phục vụ tại chỗ, miễn đáp ứng yêu cầu an toàn - kỹ thuật.

Hộ gia đình/hộ kinh doanh lắp hệ tự dùng, không phát ngược và đạt chuẩn kỹ thuật sẽ không bị xử phạt.

Các trường hợp có thể bị xử lý nếu làm sai

Việc bị xử lý thường đến từ vi phạm kỹ thuật hoặc thủ tục đấu nối, không phải do bản thân công nghệ điện mặt trời.

• Lắp sai kỹ thuật, mất an toàn: Đi dây không đúng quy chuẩn, không chống nước, không nối đất, lắp đặt làm hư hỏng mái… có thể bị yêu cầu khắc phục hoặc tháo dỡ.
• Hòa lưới không đúng quy trình: Có điện dư phát lên lưới nhưng không đăng ký/không thỏa thuận đấu nối với điện lực địa phương.
  Dùng thiết bị không đạt chuẩn: Inverter, dây dẫn, CB, SPD… kém chất lượng, không chứng nhận an toàn có thể gây cháy nổ hoặc sự cố lưới.

Tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật, đăng ký đấu nối khi có điện dư, và sử dụng thiết bị đạt chuẩn là chìa khóa để lắp đặt hợp pháp, an toàn và không bị xử phạt.

Lắp điện mặt trời không bị phạt nếu làm đúng

Khi nào cần xin phép điện lực?

Không phải mọi hệ thống điện mặt trời đều phải xin phép. Việc có cần làm thủ tục với điện lực hay không sẽ phụ thuộc vào quy mô và hình thức lắp đặt của hệ thống. Cụ thể:

Các hệ thống phải đăng ký/đấu nối đúng quy trình

• Hệ thống điện mặt trời hòa lưới có sản lượng dư bán lên lưới điện quốc gia bắt buộc phải đăng ký văn bản với điện lực địa phương. Điều này giúp đảm bảo quá trình ghi nhận sản lượng điện minh bạch, đúng quy định.
• Các hệ thống có công suất trên 100 kWp được xếp vào nhóm quy mô lớn. Chủ đầu tư cần phải có văn bản thỏa thuận đấu nối với Tổng công ty Điện lực (EVN) trước khi vận hành chính thức.

Nếu lắp đặt hệ thống dân dụng nhỏ nhưng có đấu nối và bán điện dư thì vẫn phải làm thủ tục, còn hệ thống quy mô lớn thì gần như chắc chắn phải có thỏa thuận với điện lực.

Hồ sơ cần chuẩn bị (đối với hệ có đấu nối)

Để được phép đấu nối và vận hành hệ thống điện mặt trời hòa lưới, chủ đầu tư cần chuẩn bị một bộ hồ sơ theo yêu cầu của điện lực. Bộ hồ sơ này nhằm đảm bảo quá trình thẩm định, ký kết và vận hành được diễn ra đúng quy định, minh bạch và an toàn. Bao gồm:

• Bản vẽ thiết kế hệ thống: thể hiện vị trí, cấu trúc, phương án đấu nối.
• Văn bản thỏa thuận đấu nối với EVN: là tài liệu quan trọng chứng minh hệ thống được phép hòa lưới.
• Giấy phép xây dựng: áp dụng đối với các dự án lớn có quy mô công nghiệp hoặc thương mại.

Chuẩn bị hồ sơ đầy đủ không chỉ là thủ tục hành chính mà còn giúp hệ thống được kiểm định an toàn, tránh rủi ro về kỹ thuật khi hòa lưới.

Đối với hệ dân dụng/hộ kinh doanh nhỏ (dưới 100 kWp)

• Nếu chỉ lắp đặt để tự dùng, không dư điện thì không cần bất kỳ thủ tục nào với điện lực.
• Nếu muốn hòa lưới để bán lượng điện dư, gia đình hoặc hộ kinh doanh nên đăng ký với điện lực để được lắp công tơ 2 chiều và đảm bảo quyền lợi lâu dài.

Với các hộ gia đình thông thường, việc lắp đặt để dùng cho sinh hoạt hằng ngày là đơn giản và không phải lo thủ tục. Tuy nhiên, nếu có ý định hòa lưới và bán điện thì nên làm đúng quy trình ngay từ đầu.

Cập nhật định hướng mới (2024-2025)

Nhà nước khuyến khích hệ tự dùng, không bán điện lên lưới

Trong giai đoạn 2024-2025, định hướng chính sách năng lượng tái tạo có sự thay đổi rõ rệt. Thay vì tập trung vào việc bán điện mặt trời lên lưới, nhà nước khuyến khích các hộ gia đình và doanh nghiệp lắp đặt hệ thống tự sản xuất - tự tiêu thụ.

• Việc này giúp tránh gây quá tải hạ tầng lưới điện, nhất là tại các khu vực có nhiều dự án điện mặt trời tập trung.
• Đồng thời, giảm áp lực quản lý đầu ra - đầu vào cho ngành điện, hạn chế những bất cập trong việc ký kết hợp đồng mua bán điện như trước đây.

Định hướng này thể hiện sự khuyến khích mạnh mẽ của Chính phủ đối với mô hình “tự dùng”, phù hợp xu thế tiết kiệm năng lượng và phát triển bền vững.

Nhà nước khuyến khích hệ tự dùng, không bán điện lên lưới

Định hướng mở cơ chế mua bán điện cá nhân - doanh nghiệp (P2P)

Song song với việc thúc đẩy hệ thống tự dùng, cơ quan quản lý cũng đang nghiên cứu mô hình mua bán điện trực tiếp giữa cá nhân và doanh nghiệp (P2P - Peer to Peer).

• Dự thảo chính sách điện mặt trời mái nhà nhấn mạnh ưu tiên cho các dự án theo mô hình “tự dùng”.
• Trong tương lai gần, các hộ dân và doanh nghiệp có thể tự sản xuất - tự tiêu thụ và đồng thời tham gia trao đổi điện trực tiếp mà không phải chịu những ràng buộc pháp lý phức tạp như trước.

Đây được xem là bước mở cho một thị trường điện cạnh tranh, minh bạch và linh hoạt hơn, giúp người dân và doanh nghiệp chủ động trong việc sử dụng nguồn năng lượng sạch.

Lắp đặt điện mặt trời mang lại lợi ích kinh tế và môi trường, nhưng vẫn cần tuân thủ quy định pháp lý, đặc biệt với hệ thống có đấu nối lưới. Giai đoạn 2024-2025, Nhà nước định hướng khuyến khích hệ tự dùng và chuẩn bị cơ chế mua bán điện P2P, mở ra nhiều cơ hội mới cho hộ gia đình và doanh nghiệp.

Giải pháp đồng hành cùng bạn - CoCo Solar

Trong bối cảnh chính sách mới khuyến khích hệ thống tự sản xuất - tự tiêu thụ, việc theo dõi và quản lý hiệu quả hệ điện mặt trời tại hộ gia đình hay doanh nghiệp trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

CoCo Solar được phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu đó:

• Giám sát sản lượng điện theo thời gian thực: dễ dàng kiểm tra lượng điện tạo ra, tiêu thụ và tiết kiệm được mỗi ngày.
• Báo cáo phân tích minh bạch: hỗ trợ người dùng nắm rõ hiệu quả đầu tư, tối ưu chi phí vận hành.
• Tích hợp cảnh báo thông minh: phát hiện sự cố và đề xuất giải pháp kịp thời.
• Hỗ trợ xu hướng mới: thiết kế sẵn sàng cho mô hình tự dùng và định hướng giao dịch điện P2P trong tương lai.

Với CoCo Solar, mỗi hộ gia đình và doanh nghiệp có thể tự tin kiểm soát hệ thống điện mặt trời của mình, đồng hành cùng xu thế năng lượng bền vững và định hướng quản lý mới của Nhà nước.

Nếu bạn muốn tìm giải pháp quản lý toàn diện, minh bạch và phù hợp với định hướng mới, CoCo Solar chính là công cụ đồng hành đáng tin cậy, giúp bạn kiểm soát tối ưu nguồn năng lượng sạch của mình.