Văn bản - Nghị định mới về điện năng lượng mặt trời

Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển dịch năng lượng và thực hiện cam kết Net Zero 2050, hệ thống văn bản pháp luật & nghị định liên quan đến điện năng lượng mặt trời ngày càng hoàn thiện. Các nghị định, thông tư và quyết định mới không chỉ quy định khung pháp lý mà còn tạo hành lang phát triển bền vững cho lĩnh vực này. Cùng CoCo Solar cập nhật những nội dung quan trọng trong các văn bản & nghị định mới nhất về điện năng lượng mặt trời, đồng thời phân tích tác động đối với hộ gia đình, doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Tổng quan về khung pháp lý điện năng lượng mặt trời tại Việt Nam

Lịch sử ban hành các nghị định, thông tư trước đây

Quyết định 11/2017/QĐ-TTg: Lần đầu tiên đặt nền móng cho sự phát triển điện mặt trời tại Việt Nam với cơ chế giá FIT cố định, thu hút mạnh mẽ sự quan tâm của nhà đầu tư. Đây được coi là văn bản pháp luật tiên phong, tạo bước khởi đầu cho ngành điện mặt trời.

Quyết định 13/2020/QĐ-TTg: Cập nhật cơ chế giá mua điện, đặc biệt nhấn mạnh đến hệ thống điện mặt trời áp mái. Quyết định này giúp thị trường phát triển bùng nổ trong giai đoạn 2020–2021, khi hàng loạt hộ gia đình và doanh nghiệp tham gia lắp đặt.

Thông tư hướng dẫn của Bộ Công Thương và EVN: Làm rõ các quy định kỹ thuật về đấu nối, ký kết hợp đồng mua bán điện (PPA), và quy trình thanh toán. Những thông tư này là phần không thể thiếu trong hệ thống văn bản pháp luật & nghị định để đảm bảo minh bạch và công bằng.

Vai trò của văn bản pháp luật trong phát triển điện mặt trời

Hệ thống văn bản pháp luật & nghị định giữ vai trò định hướng chiến lược đối với ngành điện mặt trời tại Việt Nam:

• Khuyến khích đầu tư: Tạo niềm tin cho các nhà đầu tư nhờ cơ chế rõ ràng, ổn định.
• Đảm bảo an toàn vận hành: Quy định về tiêu chuẩn kỹ thuật, PCCC, và đấu nối giúp giảm thiểu rủi ro cho hệ thống điện quốc gia.
• Định hướng phát triển bền vững: Văn bản pháp luật không chỉ khuyến khích lắp đặt điện mặt trời mà còn thúc đẩy mô hình tiêu thụ xanh, hướng đến mục tiêu giảm phát thải carbon.
• Tạo môi trường minh bạch và cạnh tranh: Các nghị định và thông tư mới liên tục được cập nhật giúp thị trường điện mặt trời vận hành theo cơ chế thị trường, phù hợp với xu hướng hội nhập quốc tế.

Văn bản pháp luật & nghị định về điện mặt trời không chỉ mang tính quản lý mà còn là động lực thúc đẩy sự tăng trưởng của ngành năng lượng tái tạo, giúp Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu Net Zero 2050

Nghị định mới về điện năng lượng mặt trời

Nội dung chính được cập nhật trong nghị định mới

Cơ chế đấu thầu thay thế dần giá FIT cố định

Trước đây, cơ chế FIT (Feed-in Tariff) quy định mức giá bán điện cố định cho các dự án điện mặt trời. Tuy nhiên, mô hình này đã bộc lộ hạn chế: không còn phù hợp với biến động chi phí công nghệ và thị trường.

Các nghị định mới chuyển sang cơ chế đấu thầu cạnh tranh. Điều này giúp lựa chọn được dự án có giá thành thấp, minh bạch trong phân bổ công suất, tránh tình trạng “bùng nổ ồ ạt” gây quá tải lưới điện như giai đoạn 2019 - 2020.

Cơ chế thanh toán linh hoạt khi bán điện cho EVN

Thay vì hợp đồng cứng nhắc, nghị định mới cho phép hộ gia đình và doanh nghiệp ký hợp đồng trực tuyến với EVN, thanh toán qua cổng điện tử hoặc ngân hàng.

Đặc biệt, sản lượng điện dư thừa từ điện mặt trời áp mái được ghi nhận theo đồng hồ hai chiều và thanh toán định kỳ hàng tháng, đảm bảo minh bạch.

Chính sách ưu tiên cho điện mặt trời áp mái hộ gia đình, doanh nghiệp nhỏ

Chính phủ khuyến khích các hệ thống có quy mô <1 MWp, chủ yếu phục vụ tự tiêu thụ tại chỗ, giảm áp lực phụ tải khu vực.

Đối tượng này còn được hưởng ưu đãi về miễn giảm thuế VAT, hỗ trợ vay vốn tín dụng xanh, và đơn giản hóa thủ tục đấu nối (EVN chỉ cần nghiệm thu kỹ thuật mà không bắt buộc phê duyệt dự án phức tạp như quy mô lớn).

Quy định kỹ thuật và an toàn

Các nghị định mới yêu cầu hệ thống điện mặt trời áp mái phải tuân thủ tiêu chuẩn TCVN, IEC về chất lượng thiết bị, an toàn đấu nối và phòng cháy chữa cháy.

Chủ đầu tư phải sử dụng vật tư đạt chuẩn, có hệ thống giám sát sản lượng điện và chống đảo chiều.

Phạm vi áp dụng và đối tượng chịu tác động

Doanh nghiệp đầu tư dự án điện mặt trời quy mô lớn

• Phải tham gia cơ chế đấu thầu, cạnh tranh về giá bán điện.
• Chịu sự giám sát chặt chẽ về quy hoạch, tác động môi trường và công suất đấu nối.
• Được hưởng lợi từ khung pháp lý rõ ràng, tạo sự minh bạch khi huy động vốn từ ngân hàng và tổ chức tài chính quốc tế.

Hộ gia đình, hộ kinh doanh lắp đặt điện mặt trời áp mái

• Được khuyến khích lắp đặt để tiết kiệm điện và bán phần dư cho EVN.
• Có thể tiếp cận các gói hỗ trợ tín dụng xanh, trả góp không lãi suất từ ngân hàng.
• Thủ tục đơn giản hơn nhiều so với dự án lớn, chỉ cần thông báo EVN địa phương và tuân thủ quy định an toàn kỹ thuật.

Các tổ chức tài chính, ngân hàng hỗ trợ tín dụng xanh

• Nghị định mới khuyến khích các ngân hàng thương mại triển khai gói vay xanh ưu đãi cho hộ gia đình và doanh nghiệp đầu tư điện mặt trời.
• Các tổ chức tài chính quốc tế có cơ sở pháp lý để tài trợ vốn cho dự án quy mô lớn.

Văn bản mới nhất về điện mặt trời

Các quyết định, thông tư và nghị định mới nhất

Nghị định số 135/2024/NĐ-CP ngày 22/10/2024 của Chính phủ quy định cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất - tự tiêu thụ, gồm cả việc bán điện dư nếu đáp ứng điều kiện.

>>> Xem chi tiết tại: https://chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=211466&classid=1 

Nghị định số 58/2025/NĐ-CP ngày 03/3/2025 hướng dẫn Luật Điện lực mới về phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới.

>>> Xem chi tiết tại: https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=213011  

Nghị định số 57/2025/NĐ-CP ngày 03/3/2025 về cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn.

>>> Xem chi tiết tại: https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=213012 

Ý nghĩa đối với doanh nghiệp và hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời

Đối với doanh nghiệp:

• Có hành lang pháp lý rõ ràng hơn để đầu tư: từ thủ tục phê duyệt, quy hoạch đến cơ chế bán điện.
• Dễ dàng tiếp cận nguồn vốn tín dụng xanh trong và ngoài nước, đặc biệt từ WB, ADB và các quỹ phát triển bền vững.
• Hưởng lợi từ chính sách chứng chỉ năng lượng tái tạo (REC), giúp tăng lợi thế cạnh tranh khi xuất khẩu sang các thị trường khó tính.
• Quy định mới về đấu nối và thanh toán giảm thiểu rủi ro về pháp lý, bảo đảm tính minh bạch trong hợp đồng mua bán điện (PPA).

Đối với hộ gia đình:

• Được khuyến khích lắp đặt điện mặt trời áp mái nhờ ưu đãi về thuế và thủ tục đơn giản.
• Có cơ chế bán điện dư cho EVN minh bạch, với công tơ hai chiều và thanh toán định kỳ hàng tháng.
• Giảm chi phí tiền điện lâu dài, đồng thời tạo thêm nguồn thu nhập thụ động.
• Được bảo vệ quyền lợi thông qua quy định rõ ràng về tiêu chuẩn an toàn, chất lượng thiết bị.

Quy định mới về điện mặt trời áp mái 2023

Các điểm thay đổi so với giai đoạn trước

Chấm dứt áp dụng giá FIT cố định

Trong giai đoạn 2017 - 2020, điện mặt trời áp mái được hưởng mức giá FIT ưu đãi (theo Quyết định 13/2020/QĐ-TTg).

Tuy nhiên từ năm 2021, giá FIT đã hết hiệu lực và đến năm 2023, Chính phủ chính thức không gia hạn cơ chế giá FIT cố định.

Thay vào đó, các hộ gia đình và doanh nghiệp muốn bán điện dư cho EVN sẽ tham gia cơ chế thỏa thuận giá mua bán điện hoặc đấu thầu cạnh tranh, nhằm phản ánh đúng cung cầu và chi phí đầu tư thực tế.

Khuyến khích tự tiêu thụ tại chỗ

Chính sách 2023 nhấn mạnh việc ưu tiên sử dụng điện mặt trời phục vụ nhu cầu của hộ gia đình/doanh nghiệp, thay vì lắp đặt ồ ạt chỉ để bán lại cho EVN.

Điều này giúp giảm áp lực cho hệ thống lưới điện vốn đã quá tải ở nhiều khu vực như Ninh Thuận, Bình Thuận, Tây Nguyên.

Điện mặt trời áp mái được coi là giải pháp giảm hóa đơn điện hàng tháng, đồng thời nâng cao tính tự chủ năng lượng cho các hộ gia đình và doanh nghiệp sản xuất.

Yêu cầu kỹ thuật và an toàn chặt chẽ hơn

Năm 2023, các văn bản hướng dẫn từ Bộ Công Thương và EVN yêu cầu bắt buộc hệ thống phải tuân thủ tiêu chuẩn TCVN/IEC về inverter, dây dẫn, hệ thống chống sét và phòng cháy chữa cháy.

Các hộ lắp đặt phải đăng ký đấu nối với điện lực địa phương, sử dụng công tơ hai chiều để ghi nhận chính xác lượng điện tiêu thụ và lượng điện phát ngược lên lưới.

Việc này nhằm đảm bảo an toàn, tránh sự cố kỹ thuật, đồng thời minh bạch trong khâu thanh toán.

Chính sách khuyến khích, ưu đãi

Miễn/ giảm thuế cho hộ gia đình và doanh nghiệp nhỏ:

• Các hệ thống điện mặt trời áp mái có công suất nhỏ được miễn thuế giá trị gia tăng (VAT) khi mua thiết bị.
• Một số địa phương còn có chính sách miễn phí cấp phép hoặc hỗ trợ phí thẩm định, tạo điều kiện thuận lợi cho hộ dân.

Hỗ trợ tín dụng xanh từ ngân hàng thương mại:

• Các ngân hàng trong nước triển khai nhiều gói vay ưu đãi lãi suất thấp cho người dân lắp đặt điện mặt trời áp mái, thường từ 0%–6%/năm.
• Điều này giúp hộ gia đình giảm gánh nặng tài chính ban đầu, chỉ cần trả góp dần từ chính khoản tiết kiệm tiền điện hàng tháng.
• Chính phủ cũng khuyến khích các tổ chức quốc tế tham gia hỗ trợ vốn xanh.

Khuyến khích ứng dụng công nghệ lưu trữ (Battery Storage):

• Một điểm mới quan trọng trong chính sách 2023 là khuyến khích kết hợp hệ thống pin lưu trữ năng lượng (BESS) cùng điện mặt trời áp mái.
• Nhờ lưu trữ, hộ gia đình có thể sử dụng điện ngay cả khi mất điện lưới, tăng tính ổn định và an toàn.
• Với doanh nghiệp, giải pháp này còn giúp cắt giảm chi phí trong giờ cao điểm, đồng thời tăng tỷ lệ tự tiêu thụ, phù hợp với định hướng giảm áp lực cho lưới điện quốc gia.

Quy định mới về điện mặt trời áp mái 2024

Điểm mới cập nhật trong năm 2024

Bổ sung quy định về chứng chỉ năng lượng tái tạo (REC)

Từ 2024, các hộ gia đình và doanh nghiệp lắp đặt điện mặt trời áp mái có thể tham gia cơ chế chứng chỉ năng lượng tái tạo (Renewable Energy Certificate – REC).

REC được công nhận như một minh chứng cho việc sử dụng và sản xuất điện sạch, giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu ESG và nâng cao uy tín khi xuất khẩu sang thị trường quốc tế.

Đơn giản hóa thủ tục đấu nối và nghiệm thu

Trước đây, thủ tục đấu nối đôi khi phức tạp, kéo dài do yêu cầu kiểm định nhiều bước.

Từ 2024, EVN và Bộ Công Thương áp dụng cơ chế một cửa trực tuyến: hộ gia đình chỉ cần đăng ký qua cổng điện tử, được xác nhận trong vòng 3–5 ngày làm việc.

Quy trình nghiệm thu được rút gọn, tập trung vào các tiêu chí an toàn điện và phòng cháy chữa cháy. Điều này giúp người dân tiết kiệm thời gian, chi phí, và khuyến khích nhiều hộ tham gia hơn.

Yêu cầu bắt buộc về tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn PCCC

Các hệ thống phải sử dụng tấm pin, inverter, dây dẫn đạt chuẩn TCVN/IEC và có chứng nhận rõ ràng.

Cần trang bị thiết bị chống sét, cầu dao ngắt mạch, và cảm biến nhiệt để phòng ngừa sự cố.

Hộ gia đình, doanh nghiệp phải có biện pháp phòng cháy chữa cháy tại chỗ, phù hợp với quy định của Bộ Công an.

Quy định này nhằm giảm thiểu rủi ro, nhất là ở các khu vực dân cư đông đúc.

Cách thức bán điện cho EVN, cơ chế thanh toán

Quyền ký hợp đồng bán điện dư

• Hộ gia đình và doanh nghiệp được phép ký hợp đồng trực tiếp với EVN để bán phần điện dư không sử dụng.

Cơ chế thanh toán minh bạch

• EVN áp dụng công tơ hai chiều ghi nhận chính xác lượng điện tiêu thụ và lượng điện phát ngược lên lưới.
• Tiền điện được thanh toán định kỳ hàng tháng, chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản ngân hàng của chủ hộ hoặc doanh nghiệp.
• Giá mua điện dư căn cứ vào khung giá do Bộ Công Thương công bố, đảm bảo minh bạch và phù hợp với thị trường.

Tác động đến chủ đầu tư, hộ gia đình

Đối với chủ đầu tư:

• Quy định rõ ràng, thủ tục đơn giản hóa giúp giảm rủi ro pháp lý, thuận lợi trong việc huy động vốn từ ngân hàng và quỹ đầu tư xanh.
• Việc tham gia cơ chế REC giúp tăng giá trị dự án, đặc biệt khi hợp tác với doanh nghiệp xuất khẩu cần chứng chỉ xanh.
• Cơ chế thanh toán minh bạch cũng làm tăng tính hấp dẫn của các dự án điện mặt trời áp mái thương mại.

Đối với hộ gia đình: 

• Tiết kiệm chi phí điện hằng tháng nhờ sử dụng điện tự sản xuất.
• Được hỗ trợ thủ tục nhanh gọn, chi phí đầu tư thấp hơn nhờ ưu đãi thuế và vay vốn xanh.
• Yên tâm hơn về an toàn kỹ thuật do hệ thống được kiểm định và giám sát theo tiêu chuẩn mới.

Hiện nay, CoCo Solar là nền tảng tiên phong tại thị trường Việt Nam về lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà trả chậm với lãi suất 0%.

>>> Tìm hiểu ngay: https://cocosolar.vn/vi 

Những lưu ý khi áp dụng nghị định và quy định mới

Điều kiện lắp đặt, đấu nối

Tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật: Các hệ thống điện mặt trời áp mái bắt buộc phải sử dụng thiết bị đạt chuẩn TCVN và IEC về tấm pin, inverter, dây dẫn, hệ thống bảo vệ. Chủ đầu tư cần yêu cầu nhà cung cấp cung cấp chứng nhận xuất xứ (CO), chứng nhận chất lượng (CQ).

Đấu nối vào lưới điện: Cần đăng ký với điện lực địa phương trước khi thi công. Sau khi lắp đặt, hệ thống phải được kiểm tra và nghiệm thu an toàn trước khi chính thức vận hành.

An toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC): Lắp đặt hệ thống chống sét, cầu dao ngắt mạch và thiết bị bảo vệ chống quá tải. Các công trình quy mô lớn phải có phương án PCCC được cơ quan chức năng phê duyệt.

Vị trí lắp đặt: Đảm bảo mái nhà hoặc công trình đủ chịu lực, tránh rủi ro về kết cấu. Không được lắp đặt tại khu vực cấm hoặc nơi dễ xảy ra sự cố an toàn (gần trạm biến áp, khu vực quân sự...).

Vấn đề pháp lý cần tuân thủ

Đăng ký đấu nối: Hộ gia đình và doanh nghiệp phải làm thủ tục đăng ký với EVN để được cấp phép đấu nối vào lưới. Việc này giúp hệ thống được giám sát an toàn và tránh rủi ro pháp lý sau này.

Hợp đồng mua bán điện (PPA): Bắt buộc ký với EVN nếu muốn bán điện dư. 

Hướng đi cho doanh nghiệp/nhà đầu tư

Tập trung vào công nghệ lưu trữ năng lượng (BESS): Đây là xu hướng mới được khuyến khích trong các văn bản pháp luật gần đây. Doanh nghiệp có thể kết hợp pin lưu trữ với điện mặt trời áp mái để chủ động nguồn điện, giảm áp lực giờ cao điểm.

Triển khai giải pháp hybrid: Hệ thống điện mặt trời + pin lưu trữ đang được khuyến khích nhằm đảm bảo tính liên tục của nguồn điện cho sản xuất công nghiệp. Đây cũng là giải pháp giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu ESG từ các đối tác quốc tế.

Đầu tư theo Quy hoạch điện VIII: Doanh nghiệp cần rà soát các khu vực được phép phát triển điện mặt trời, ưu tiên khu vực có tiềm năng bức xạ cao và hạ tầng lưới điện đủ khả năng tiếp nhận. Việc này giúp tránh rủi ro bị từ chối đấu nối do quá tải lưới.

Huy động vốn xanh: Các tổ chức tài chính trong và ngoài nước hiện ưu tiên cho vay các dự án năng lượng tái tạo. Doanh nghiệp nên tận dụng nghị định mới để tiếp cận vốn vay ưu đãi, đồng thời kết hợp với cơ chế chứng chỉ năng lượng tái tạo (REC) để tăng giá trị dự án.

Các văn bản pháp luật & nghị định về điện mặt trời liên tục được cập nhật để phù hợp với tình hình phát triển năng lượng tái tạo tại Việt Nam. Đây là cơ sở quan trọng giúp thị trường minh bạch, bền vững, đồng thời mở ra cơ hội lớn cho cả doanh nghiệp lẫn hộ gia đình. Việc nắm vững những thay đổi trong từng nghị định sẽ giúp nhà đầu tư chủ động, tối ưu hóa chi phí và đảm bảo tuân thủ pháp lý.