Quy định PCCC điện mặt trời áp mái - Cập nhật hàng năm
03:29 - 10/10/2025
Điện mặt trời ngày càng phổ biến, vấn đề Quy định an toàn & PCCC (phòng cháy chữa cháy) trở thành yếu tố trọng yếu, không chỉ để bảo vệ tài sản và tính mạng con người mà còn đảm bảo tuân thủ pháp luật. Việc cập nhật quy định PCCC hàng năm giúp các hộ gia đình và doanh nghiệp nắm rõ nghĩa vụ, từ đó triển khai hệ thống điện mặt trời an toàn, bền vững và hợp pháp.
Vì sao cần quy định PCCC điện mặt trời áp mái?
Nguy cơ cháy nổ từ hệ thống điện mặt trời
Hệ thống điện mặt trời áp mái gồm nhiều thiết bị điện hoạt động liên tục ngoài trời như:
Tấm pin năng lượng mặt trời: Có dòng điện DC cao, nếu dây dẫn hở hoặc kết nối kém có thể phát sinh hồ quang điện.
Inverter (biến tần): Dễ xảy ra sự cố quá tải, chập điện nếu lựa chọn sai công suất hoặc không bảo trì định kỳ hoặc sử dụng vật tư không chính hãng.
Dây dẫn điện: Chịu tác động từ thời tiết, tia UV, có thể bị lão hóa, gây chập mạch.
Pin lưu trữ (nếu có): Gồm nhiều cell pin nối dây với nhau để tạo thành một mô-đun pin, nguy cơ cháy nổ cao nếu lắp đặt sai kỹ thuật hoặc tự làm DIY, vật tư không chính hãng.
Đặc biệt, hệ thống thường được lắp trên mái nhà, nơi kết cấu bằng tôn, gỗ hoặc vật liệu cách nhiệt dễ bén lửa, khiến hậu quả cháy nổ càng nghiêm trọng nếu xảy ra sự cố.
Vai trò của quy định phòng cháy chữa cháy (PCCC)
Các quy định PCCC điện mặt trời áp mái được ban hành nhằm:
Thiết lập tiêu chuẩn an toàn: Từ khâu thiết kế, lựa chọn vật tư, lắp đặt đến vận hành và bảo trì.
Giảm thiểu rủi ro sự cố: Ngăn ngừa hiện tượng quá nhiệt, hồ quang điện và cháy lan.
Bảo vệ an toàn cộng đồng: Không chỉ hộ gia đình sử dụng mà còn cả khu dân cư, khu công nghiệp lân cận.
Hỗ trợ quản lý nhà nước: Tạo hành lang pháp lý minh bạch, đảm bảo thị trường phát triển bền vững.
Ý nghĩa với hộ gia đình, doanh nghiệp
Đối với hộ gia đình: Việc tuân thủ quy định an toàn & PCCC giúp người dân yên tâm sử dụng điện mặt trời, vừa tiết kiệm chi phí vừa đảm bảo an toàn cho nhà ở.
Đối với doanh nghiệp: Hệ thống điện mặt trời không chỉ là nguồn năng lượng xanh, mà còn liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuân thủ quy định giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý, hạn chế nguy cơ cháy nổ gây thiệt hại lớn, đồng thời nâng cao uy tín trong mắt đối tác và khách hàng.
Cơ sở pháp lý về quy định PCCC điện mặt trời áp mái
Các văn bản pháp luật liên quan
Văn bản Văn bản số 3288/C07-P4 của Cục Cảnh sát PCCC
Vào ngày 08 tháng 9 năm 2020, Cục Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy & Cứu nạn cứu hộ (Bộ Công an) ban hành Công văn số 3288/C07-P4 nhằm hướng dẫn công tác thẩm duyệt thiết kế về PCCC đối với nhà máy điện mặt trời và hệ thống điện mặt trời mái nhà.
Công văn này đặt ra các nguyên tắc áp dụng trong thực tế khi chưa có quy chuẩn riêng cho điện mặt trời, như: áp dụng các quy chuẩn/tiêu chuẩn hiện hành (QCVN, TCVN) kèm với nghiên cứu tài liệu kỹ thuật đặc thù cho điện mặt trời.
Nghị định 135/2024/NĐ-CP về điện mặt trời mái nhà
Nghị định số 135/2024/NĐ-CP được Chính phủ ban hành ngày 22/10/2024, có hiệu lực ngay khi ban hành, quy định cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ.
Mặc dù Nghị định 135 chủ yếu hướng đến cơ chế phát triển và khuyến khích, nó cũng có điều khoản buộc hệ thống điện mặt trời mái nhà tiếp tục tuân thủ các quy định về an toàn, xây dựng, phòng cháy chữa cháy.
Hệ thống có công suất lắp đặt từ 100 kW trở lên phải trang bị thiết bị giám sát, điều khiển theo yêu cầu kỹ thuật mà EVN/Tập đoàn Điện lực công bố, để đảm bảo an toàn hệ thống, đồng thời chịu trách nhiệm về an toàn PCCC.
Với hệ thống dưới 100 kW (hộ gia đình, nhà ở riêng lẻ), Nghị định quy định thông báo hoạt động lắp đặt tới cơ quan PCCC, xây dựng và điện lực theo mẫu biểu trong phụ lục – điều đó tạo ra cơ sở quản lý, bao gồm cả khía cạnh PCCC.
Quy chuẩn kỹ thuật về PCCC trong điện mặt trời áp mái
Để đảm bảo an toàn PCCC, hệ thống điện mặt trời áp mái phải tuân thủ các quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn hiện hành, ví dụ:
Tiêu chuẩn quốc gia (TCVN, QCVN) về an toàn điện: về dây dẫn điện, cách điện, lớp bảo vệ, khoảng cách cách ly, chịu nhiệt. TCVN 9385:2012: Quy định về chống sét cho công trình xây dựng, đảm bảo hệ thống điện mặt trời được tiếp địa an toàn. TCVN 3890:2021: Quy định về trang bị bình chữa cháy xách tay cho công trình có hệ thống năng lượng mặt trời.
Quy chuẩn PCCC: các yếu tố ngăn cháy, cách cháy lan, thoát hiểm, báo cháy – báo khói, hệ thống cảnh báo.
Tiêu chuẩn quốc tế (IEC, UL, EN) nếu thiết bị nhập khẩu: ví dụ tiêu chuẩn IEC 61730 cho module, IEC 62109 cho inverter - những tiêu chuẩn này gián tiếp ảnh hưởng đến việc đáp ứng an toàn và PCCC.
Việc tuân thủ các quy chuẩn này giúp hệ thống được chấp nhận khi thẩm duyệt PCCC và giảm rủi ro thực tế khi vận hành.
Trách nhiệm tuân thủ của chủ đầu tư, đơn vị thi công
Trách nhiệm của chủ đầu tư
Phải đảm bảo hệ thống điện mặt trời áp mái tuân thủ Quy định an toàn & PCCC theo các văn bản pháp lý, chủ đầu tư cần chuẩn bị hồ sơ thiết kế PCCC, xin thẩm duyệt và nghiệm thu trước khi đưa vào vận hành.
Có trách nhiệm duy trì an toàn PCCC trong suốt thời gian hoạt động, thực hiện bảo trì, kiểm tra định kỳ và chịu trách nhiệm nếu để xảy ra vi phạm.
Đơn vị thi công, thiết kế, lắp đặt
Phải thực hiện thiết kế, lựa chọn vật tư, thi công theo đúng quy chuẩn kỹ thuật PCCC, an toàn điện, chống sét, cách ly điện áp.
Cung cấp tài liệu kỹ thuật, chứng chỉ/tiêu chuẩn thiết bị, bản vẽ thiết kế chi tiết để chủ đầu tư hoặc cơ quan PCCC có cơ sở thẩm duyệt.
Phải có chứng chỉ hành nghề phù hợp (nếu yêu cầu) trong lĩnh vực thiết kế, lắp đặt điện và PCCC, và bảo đảm trách nhiệm an toàn khi bàn giao vận hành.
Nội dung chính trong quy định PCCC điện mặt trời áp mái
Các nội dung về bảo đảm an toàn PCCC cho hệ thống điện mặt trời mái nhà đều gắn với các yêu cầu về PCCC chung của nhà và công trình.
Giải pháp về bố trí lối ra mái: Yêu cầu bố trí các tấm pin, thiết bị của hệ thống điện mặt trời trên mái không cản trở, ảnh hưởng các lối tiếp cận lên mái của công trình.
Về kết cấu mái: Việc đảm bảo khả năng chịu tải trọng của mái khi lắp đặt các tấm pin do cơ quan về xây dựng kiểm tra, chấp thuận. Về an toàn cháy, khi tính toán, thiết kế phải bảo đảm an toàn phòng chống cháy nổ.
Về giải pháp ngăn cháy: Cần bố trí các tấm pin tạo khoảng cách với nhau (kích thước nhóm không quá 40m x 40m), tạo khoảng cách với các thiết bị kỹ thuật trên mái.
Trang bị hệ thống PCCC: Không yêu cầu bổ sung hệ thống PCCC trên mái nhà, chỉ yêu cầu tại các gian phòng trong nhà có bố trí thiết bị của hệ thống điện mặt trời. Các yêu cầu lấy tương ứng với yêu cầu về trang bị phương tiện PCCC của nhà.
Quy trình thẩm duyệt & kiểm định PCCC hệ thống điện mặt trời
Khi nào cần thẩm duyệt PCCC?
Nhà máy, khu công nghiệp, trường học, bệnh viện, bảo tàng, chợ, trung tâm thương mại và các công trình công cộng có quy mô lớn: Thuộc diện bắt buộc theo Nghị định 136/2020/NĐ-CP.
Hệ thống nhỏ lẻ hộ gia đình: Thường không bắt buộc thẩm duyệt.
Ngay cả khi không bắt buộc thẩm duyệt, việc lắp đặt hệ thống điện mặt trời cần tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn về điện và PCCC.
Hồ sơ cần chuẩn bị
Hồ sơ cần chuẩn bị để thẩm duyệt PCCC cho hệ thống điện mặt trời bao gồm:
Giấy tờ pháp lý của chủ đầu tư: Đơn đề nghị thẩm duyệt PCCC; Giấy phép kinh doanh hoặc Giấy chứng nhận đầu tư; Văn bản về chủ trương đầu tư xây dựng công trình; Báo cáo tổng mức đầu tư.
Hồ sơ thiết kế hệ thống điện mặt trời và PCCC: Bản vẽ thiết kế; Bản thuyết minh thiết kế.
Hồ sơ liên quan đến công trình và đơn vị tư vấn: Hợp đồng thuê mái/Hợp đồng cho thuê/Công văn chấp thuận lắp đặt; Hồ sơ kiểm tra tải trọng mái; Hồ sơ năng lực của đơn vị tư vấn thiết kế.
Các giấy tờ khác (nếu có).
Các bước kiểm tra, nghiệm thu trước khi vận hành
Các bước cần phải thực hiện trước khi vận hành hệ thống bao gồm:
Nộp hồ sơ thẩm duyệt.
Cơ quan PCCC tiến hành kiểm tra thực tế: Kiểm tra hồ sơ; Kiểm tra hiện trường; Kiểm tra hoạt động hệ thống.
Nghiệm thu và cấp văn bản chấp thuận trước khi đưa vào vận hành.
Thực tế áp dụng quy định PCCC điện mặt trời áp mái 2025
Trong năm 2025, việc thực thi quy định an toàn & PCCC đối với hệ thống điện mặt trời áp mái được triển khai đồng bộ hơn, dựa trên cơ sở pháp lý như Văn bản 3288/C07-P4 ngày 08/9/2020 của Cục Cảnh sát PCCC và Nghị định 135/2024/NĐ-CP về hệ thống điện mặt trời mái nhà.
Tùy theo quy mô và tính chất dự án, yêu cầu về thẩm duyệt và kiểm định PCCC có sự khác biệt rõ rệt.
Các trường hợp hệ thống nhỏ lẻ hộ gia đình:
Không bắt buộc thẩm duyệt PCCC: Theo hướng dẫn tại Công văn 3288/C07-P4/2020, hệ thống điện mặt trời áp mái quy mô nhỏ phục vụ hộ gia đình thường không thuộc diện phải xin thẩm duyệt PCCC.
Vẫn phải tuân thủ kỹ thuật: Gia đình cần đảm bảo lắp đặt dây dẫn, inverter, CB chống quá tải và chống sét theo đúng tiêu chuẩn TCVN/QCVN.
Khuyến nghị: Chủ nhà nên lưu hồ sơ thiết kế, chứng chỉ vật tư và thực hiện kiểm tra định kỳ để đảm bảo an toàn lâu dài.
Dự án thương mại, nhà xưởng:
Bắt buộc thẩm duyệt và nghiệm thu: Với các dự án điện mặt trời áp mái trên mái nhà xưởng, trung tâm thương mại, kho bãi hoặc tòa nhà cao tầng, hệ thống bắt buộc phải có hồ sơ thẩm duyệt, kiểm định và nghiệm thu PCCC trước khi đưa vào vận hành.
Điều kiện pháp lý: Đây là điều kiện tiên quyết để hệ thống được công nhận hợp pháp, tránh nguy cơ bị xử phạt hoặc buộc ngừng hoạt động theo quy định tại Nghị định 135/2024/NĐ-CP.
Trách nhiệm: Chủ đầu tư phải phối hợp với đơn vị thi công đủ năng lực và Cơ quan Cảnh sát PCCC để hoàn tất toàn bộ thủ tục.
Lưu ý để tránh rủi ro pháp lý:
Để hệ thống điện mặt trời áp mái vận hành an toàn và đúng luật, chủ đầu tư cần:
Lắp đặt theo đúng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) và các tiêu chuẩn quốc tế tương thích.
Lưu trữ hồ sơ đầy đủ từ bản vẽ thiết kế, hợp đồng thi công, chứng chỉ thiết bị đến biên bản nghiệm thu.
Bảo trì định kỳ, kiểm tra dây dẫn, inverter, hệ thống chống sét, aptomat… ít nhất 1–2 lần/năm.
Chủ động khai báo với cơ quan chức năng đối với dự án thương mại, báo cáo tiến độ và tình trạng hệ thống theo đúng yêu cầu của Cục Cảnh sát PCCC.
Giải pháp đảm bảo an toàn PCCC khi lắp đặt điện mặt trời
Để hệ thống điện mặt trời vận hành ổn định, hạn chế rủi ro cháy nổ và tuân thủ đúng quy định an toàn & PCCC, chủ đầu tư cần chú trọng ngay từ khâu lựa chọn đơn vị thi công, vật tư thiết bị cho đến công tác bảo trì, giám sát định kỳ.
Lựa chọn đơn vị thi công uy tín:
Kinh nghiệm & chứng chỉ hành nghề: Nên hợp tác với những đơn vị có nhiều năm triển khai hệ thống điện mặt trời, đã được cấp phép và có chứng chỉ hành nghề PCCC.
Cam kết bảo hành & dịch vụ sau lắp đặt: Đơn vị uy tín luôn có chính sách bảo hành thiết bị dài hạn (10 - 30 năm cho tấm pin, 5 - 10 năm cho inverter) và dịch vụ bảo trì định kỳ.
Sử dụng vật tư, thiết bị đạt chuẩn:
Tiêu chuẩn quốc tế: Ưu tiên lựa chọn tấm pin, inverter, dây dẫn và thiết bị lưu trữ có chứng nhận IEC, UL, TUV hoặc các tiêu chuẩn QCVN/TCVN tại Việt Nam.
Hệ thống bảo vệ điện: Trang bị đầy đủ aptomat, cầu dao ngắt mạch DC/AC, thiết bị chống sét lan truyền để giảm thiểu rủi ro do sự cố lưới điện hoặc thiên tai.
Vật liệu chống cháy: Khi thi công mái, máng cáp hoặc hộp kỹ thuật, cần sử dụng vật liệu chống cháy lan, đảm bảo đáp ứng yêu cầu về an toàn cháy cho nhà và công trình.
Bảo trì, kiểm tra định kỳ:
Vệ sinh & kiểm tra tấm pin: Loại bỏ bụi bẩn, lá cây, vật cản trên bề mặt pin giúp tăng hiệu suất và ngăn ngừa nguy cơ quá nhiệt.
Kiểm tra hệ thống dây dẫn & inverter: Định kỳ đo điện trở cách điện, rà soát đầu nối để kịp thời phát hiện hiện tượng chảy xém, lỏng mối nối.
Thay thế thiết bị bảo vệ: Nếu aptomat, cầu dao hoặc chống sét có dấu hiệu hư hỏng, cần thay mới ngay.
Tần suất kiểm tra: Hệ thống điện mặt trời nên được kiểm tra toàn diện 1 - 2 lần/ năm, kết hợp với việc lập sổ theo dõi để đảm bảo minh bạch và tuân thủ pháp lý.
Quy định an toàn & PCCC trong điện mặt trời áp mái không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là lá chắn bảo vệ an toàn cho gia đình, doanh nghiệp và cộng đồng. Việc nắm rõ và tuân thủ các quy định giúp hệ thống hoạt động ổn định, lâu dài, đồng thời tránh những rủi ro cháy nổ và trách nhiệm pháp lý không đáng có.
Là chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng tái tạo với hơn 15 năm kinh nghiệm trong ngành thiết bị điện và năng lượng mặt trời. Tốt nghiệp Đại học Bách Khoa Hà Nội với chuyên ngành Kỹ sư Hệ thống điện và Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh. Ông Dũng định hướng phát triển các giải pháp năng lượng bền vững, thân thiện với môi trường.
Với vai trò Founder & CEO của CoCo Solar, ông tiên phong ứng dụng công nghệ và AI để số hóa toàn bộ quy trình lắp đặt điện mặt trời, mang đến trải nghiệm đơn giản, minh bạch và hiệu quả cho người dùng. Ông Dũng hiện là một trong những gương mặt tiêu biểu thúc đẩy xu hướng chuyển đổi xanh và sử dụng năng lượng tái tạo tại Việt Nam.
Là chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng tái tạo với hơn 15 năm kinh nghiệm trong ngành thiết bị điện và năng lượng mặt trời. Tốt nghiệp Đại học Bách Khoa Hà Nội với chuyên ngành Kỹ sư Hệ thống điện và Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh. Ông Dũng định hướng phát triển các giải pháp năng lượng bền vững, thân thiện với môi trường.
Với vai trò Founder & CEO của CoCo Solar, ông tiên phong ứng dụng công nghệ và AI để số hóa toàn bộ quy trình lắp đặt điện mặt trời, mang đến trải nghiệm đơn giản, minh bạch và hiệu quả cho người dùng. Ông Dũng hiện là một trong những gương mặt tiêu biểu thúc đẩy xu hướng chuyển đổi xanh và sử dụng năng lượng tái tạo tại Việt Nam.