Ưu điểm của năng lượng không tái tạo và lý do chúng vẫn được sử dụng rộng rãi

Năng lượng không tái tạo tuy bị đánh giá là gây ô nhiễm môi trường nhưng vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong hệ thống năng lượng toàn cầu. Với ưu điểm như nguồn cung ổn định, chi phí đầu tư ban đầu thấp, mật độ năng lượng cao và hạ tầng khai thác sẵn có, các loại nhiên liệu hóa thạch và hạt nhân tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - công nghiệp của nhiều quốc gia. Cùng CoCo Solar ưu điểm năng lượng không tái tạo và lý do tại sao chúng vẫn được sử dụng rộng rãi đến ngày nay.

Năng lượng không tái tạo là gì?

Định nghĩa năng lượng không tái tạo

Năng lượng không tái tạo là dạng năng lượng được hình thành từ các nguồn tài nguyên thiên nhiên có trữ lượng hữu hạn, không thể tái tạo trong thời gian ngắn. Các nguồn điển hình bao gồm:

• Than đá: Loại nhiên liệu hóa thạch phổ biến, dùng nhiều trong các nhà máy nhiệt điện.
• Dầu mỏ: Nguồn nguyên liệu quan trọng cho giao thông vận tải, sản xuất điện và hóa dầu.
• Khí đốt tự nhiên: Có hàm lượng carbon thấp hơn than và dầu, thường dùng để phát điện và sưởi ấm.
• Năng lượng hạt nhân: Khai thác từ phản ứng phân hạch hạt nhân, tạo ra công suất điện lớn và ổn định.

Những nguồn năng lượng không tái tạo này đã và đang đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo nhu cầu năng lượng của con người.

Vì sao gọi là năng lượng không tái tạo?

Sở dĩ gọi là “không tái tạo” vì các nguồn năng lượng này cần hàng triệu đến hàng trăm triệu năm để hình thành trong lòng đất. Một khi đã khai thác và sử dụng, chúng không thể phục hồi trong thời gian ngắn.

Ví dụ: Than đá và dầu mỏ hình thành từ xác sinh vật bị chôn vùi dưới lòng đất qua quá trình địa chất kéo dài. Do đó, nếu con người tiếp tục khai thác với tốc độ cao, nguồn cung này sẽ cạn kiệt.

Chính đặc tính hữu hạn này là yếu tố khiến năng lượng không tái tạo khác biệt hoàn toàn so với năng lượng tái tạo (mặt trời, gió, thủy điện), vốn có thể tái sinh liên tục.

Tầm quan trọng của năng lượng không tái tạo trong hệ thống năng lượng hiện nay

Dù đối mặt với thách thức về môi trường và nguy cơ cạn kiệt, năng lượng không tái tạo vẫn giữ vai trò xương sống của hệ thống năng lượng toàn cầu:

• Chiếm tỷ trọng lớn: Theo số liệu từ Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), hơn 80% năng lượng tiêu thụ toàn cầu vẫn đến từ than, dầu và khí.
• Đảm bảo nhu cầu công nghiệp: Các ngành sản xuất thép, xi măng, hóa chất, vận tải đường biển, hàng không đều phụ thuộc nhiều vào năng lượng hóa thạch.
• Ổn định cung ứng: Khác với năng lượng tái tạo phụ thuộc thời tiết, năng lượng không tái tạo có thể cung cấp liên tục 24/7.

Chính vì vậy, dù nhiều quốc gia đang đẩy mạnh phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng không tái tạo vẫn đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội và quá trình công nghiệp hóa.

Các ưu điểm nổi bật của năng lượng không tái tạo

Nguồn cung ổn định, dễ khai thác

Một trong những ưu điểm lớn nhất của năng lượng không tái tạo là nguồn cung ổn định và khả năng khai thác dễ dàng. Trữ lượng than, dầu mỏ và khí đốt phân bố rộng khắp trên thế giới, nhiều mỏ đã được phát hiện và khai thác trong hàng trăm năm qua.

Công nghệ khai thác đã phát triển, giúp việc tiếp cận và sử dụng các nguồn năng lượng này trở nên đơn giản và chi phí thấp hơn. Các nhà máy nhiệt điện vận hành nhờ than hoặc khí có thể cung cấp điện liên tục 24/7, không bị gián đoạn bởi yếu tố thời tiết hay mùa vụ, điều mà năng lượng mặt trời hay điện gió khó đạt được.

Điều này khiến năng lượng không tái tạo vẫn giữ vai trò nền tảng trong việc đáp ứng nhu cầu năng lượng toàn cầu hiện nay.

Chi phí đầu tư ban đầu thấp hơn

So với các nguồn năng lượng tái tạo, chi phí xây dựng nhà máy nhiệt điện thường thấp hơn đáng kể. Đây là một ưu điểm năng lượng không tái tạo được nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển, tận dụng để đáp ứng nhanh nhu cầu điện năng.

Cơ sở hạ tầng khai thác, vận chuyển và phân phối nhiên liệu đã có sẵn, giúp giảm áp lực đầu tư mới. Việc mở rộng công suất nhà máy điện than, dầu hoặc khí thường đơn giản hơn nhiều so với triển khai điện gió hoặc điện mặt trời, vốn cần diện tích đất lớn và chi phí thiết bị cao.

Chính vì vậy, năng lượng không tái tạo được xem là giải pháp để giải quyết nhu cầu điện ngày càng tăng.

Mật độ năng lượng cao

Than, dầu mỏ và khí đốt đều có mật độ năng lượng cao, nghĩa là chỉ cần một khối lượng nhỏ cũng có thể tạo ra công suất hoặc điện năng rất lớn. Đây là một ưu điểm mà năng lượng tái tạo chưa thể sánh bằng.

Trong công nghiệp nặng như luyện kim, xi măng, hóa chất… nhu cầu năng lượng cao và liên tục khiến các nguồn nhiên liệu này vẫn là lựa chọn tối ưu.

Trong giao thông vận tải, đặc biệt là hàng không, đường biển và xe tải đường dài, nhiên liệu hóa thạch vẫn đóng vai trò chủ đạo vì tính tiện lợi và khả năng cung cấp năng lượng mạnh mẽ trên diện tích nhỏ.

Nhờ mật độ năng lượng cao, năng lượng không tái tạo tiếp tục là trụ cột cho nhiều ngành kinh tế.

Hệ thống hạ tầng đồng bộ

Một ưu điểm quan trọng của năng lượng không tái tạo là sự đồng bộ về hạ tầng đã được xây dựng từ lâu đời.

Các nhà máy nhiệt điện, lọc dầu, đường ống dẫn khí, kho dự trữ và lưới điện quốc gia đã phát triển rộng khắp. Nhờ có hệ thống hạ tầng hoàn chỉnh, chi phí vận hành và mở rộng sản xuất điện từ năng lượng không tái tạo thấp hơn nhiều so với việc xây dựng mới hạ tầng cho năng lượng tái tạo.

Điều này giúp đảm bảo tính liên tục trong cung cấp năng lượng và giảm thiểu rủi ro gián đoạn.

Tạo nền tảng cho phát triển kinh tế công nghiệp

Trong suốt thế kỷ XX cho đến nay, ưu điểm của năng lượng không tái tạo thể hiện rõ nhất ở vai trò thúc đẩy công nghiệp hóa và phát triển kinh tế.

Các ngành công nghiệp nền tảng như sản xuất thép, xi măng, hóa chất đều phụ thuộc chủ yếu vào năng lượng hóa thạch. Nhiều quốc gia đang phát triển đã tận dụng nguồn năng lượng này để công nghiệp hóa nhanh chóng, xây dựng hạ tầng, mở rộng sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Có thể nói, năng lượng không tái tạo đã trở thành đòn bẩy quan trọng cho sự tăng trưởng kinh tế của nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới.

So sánh ưu điểm của năng lượng không tái tạo và năng lượng tái tạo

Mỗi loại năng lượng đều có ưu điểm và hạn chế riêng, phù hợp với từng giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội. Để thấy rõ hơn, hãy cùng so sánh chi tiết ưu điểm năng lượng không tái tạo với năng lượng tái tạo:

Mặc dù gây ra nhiều vấn đề về môi trường, nhưng ưu điểm của năng lượng không tái tạo như chi phí thấp, mật độ năng lượng cao, hạ tầng hoàn chỉnh và tính ổn định khiến chúng vẫn được sử dụng rộng rãi trên thế giới. Tuy nhiên, về dài hạn, năng lượng tái tạo ngày càng khẳng định vị trí nhờ ưu thế đối với môi trường và khả năng tái sinh bền vững.